*بان کی مون: هر سال در جهان بيش از 500000 مادر طی دوره حاملگی و در جريان زايمان جان خود را از دست ميدهند.

سی و پنج سال پيش سارا ودينگتون وکيل جوانی که 26 سال بيشتر نداشت، دفاع از زن جوان، تنها و فقيری را برعهده گرفت که خواهان پايان دادن به حاملگی خود بود، ولی قوانين وقت در آمريکااجازه اين کار را به او نمی دادند. روزنامه های وقت نوشتند دفاع جانانه ودينگتون در دادگاه بويژه در دور دوم و سوالاتی که پيش گذاشت دادستان را بر جای ميخکوب کرده بود.

اين دادگاه و نتيجه ای که اعلام کرد در تاريخ جنبش برابری زنان آمريکا و حق زنان بر سقط جنين نقش مهمی ايفا کرد. آزادی سقط جنين در آمريکا به مثابه يک قانون عمومی تصويب نشده، بلکه مثل بسياری از حقوق ديگر، حکم دادگاه عالی است که به روال قانونی تبديل شده است. آنچه امروز قانون رو - ويد , Roe v. Wade , خوانده می شود و زنان آمريکايی بر پايه آن حق تصميم گيری در مورد سقط جنين دارند، همان تصميم دادگاه نامبرده است.

,رو,به نام شاکی اين دادگاه يعنی جين رو Jane Roe، همان زن جوان فقير اشاره دارد، و ,ويد, از نام هنری ويد Henry Wade دادستان دالاس برداشته شده که به نمايندگی از ايالت تکزاس در مقابل شاکی و وکلايش يعنی سارا ودينگتون و ليندا کافی قرار داشت.

در آن زمان سقط جنين در آمريکا به جز در مواردی که جان مادر در خطر بود قانونا ممنوع بود. جان جين رو در خطر نبود، ولی او به علت فقر و شرايط زندگی اش قادر نبود مسووليت داشتن يک فرزند را بپذيرد. شکايت وکلای جين رو براين اساس تنظيم شده بود که اين قانون، حقوق پايه ای زنان به عنوان شهروندان آمريکا، مندرج در قانون اساسی کشور، را نقض ميکند. بنابر اين رايی که دادگاه صادر می کرد به معنای تداوم ممنوعيت سقط جنين و يا پذيرش سقط جنين بود.

دادگاه دو دور به استدلال های وکيل و دادستان در مخالفت با آن گوش داد. سارا ودينگتون به عنوان وکيل جين رو ستاره درخشان اين دادگاه بود. قاضی و دو دادستان در هر دو دور مرد بودند. دفاع ودينگتون بويژه در دور دوم چنان کوبنده بود که قاضی پاتر استوارت دادستان را زير باران سوال های سنگين خود قرار داد.
رای دادگاه در 22 ژانويه 1973 صادر شد. در اين هنگام جين رو ديگر فرزند خود را زاييده بود. با وجود اين رای اين دادگاه و مبارزه ای که وکيل توانا و مصمم خانم ويد در اين دادگاه پيش برد، بر سرنوشت زنان آمريکا در تمام دوره سی ساله بعد از آن تا هم اکنون تاثير گذاشته است.

رای دادگاه چنين بود که حق سقط جنين در چارچوب حقوق شخصی در قوانين ايالات متحده است. اين تصميم دادگاه به زن اختيار کامل داد که در دور اول حاملگی خودش در مورد سقط جنين تصميم بگيرد و در مرحله دوم و سوم برای دولت حقوقی قايل شد. اين تصميم بر قوانين 46 ايالت آمريکا تاثير گذاشت و حق سقط جنين زنان را عملا به رسميت شناخت.

آنچه در اين دادگاه گذشت هم به لحاظ زمينه و منشاء و هم به لحاظ نتايج از بازيگران دادگاه بسيار فراتر رفت. سارا ودينگتون هنوز به فعاليت های حقوقی و نيز به حمايت از تصويب قوانين به نفع زنان ادامه ميدهد. اما جين رو امروز نام خود را تغيير داده و با نام اصلی خود نرما مک کاوری خوانده ميشود. او به مسيحيان بنيادگرا پيوسته و به بزرگ ترين وسيله تبليغی آنها عليه حق زنان بر سقط جنين تبديل شده است. او در کارزارهای تبليغاتی که توسط محافظه کاران مسيحی سازمان داده ميشود، مخصوصا به وکيل خود در آن دادگاه يعنی سارا ودينگتون حمله کرده و ادعا ميکند که ودينگتون در آن زمان او را فريب داده بود.

اما اين حقيقت نداشت، ودينگتون از زن جوان و بی پناهی حمايت کرده بود که محافظه کاران آن زمان و اين زمان، با لگد کوب کردن ديوار کوتاه آن ها، به گمان خود به راحت ترين و کم هزينه ترين شيوه، راه را برای لشکرکشی های خود عليه برابری حقوق انسان ها هموار ميکنند. ودينگتون در آن دادگاه صدای زنان آمريکايی را بازتاب ميداد که طی دهه ها عوارض ممنوعيت های مذهبی و سنتی و قانونی را تحمل ميکردند و از آسيب های جسمی و روانی و اجتماعی ناشی از زايمان ها ی اجباری و سقط جنين های ممنوع در پستوها، درشرايط غير بهداشتی و با وسايل آلوده رنج می بردند. روشن است که فقيرترين زنان، بخش عمده اين قربانيان را تشکيل ميدادند.

جنگ بر سر رو- ويد بعد از سی و پنج سال هنوز جريان دارد. بويژه در سالهای اخير که نومحافظه کاران مواضع کليدی قدرت را اشغال کردند، اين جنگ داغ ترشد. نيروهای محافظه کار و واپسگرا و بخش های بزرگی از صاحبان سرمايه، برای تقويت محافظه کاری سياسی و استفاده از آن در حفظ و گسترش امتيازات اقتصادی خود، تلاش برای لغو اين قانون را گسترش داده اند، در حاليکه قانون مزبور نه تنها به سپر دفاع از حق زنان بر پيکر خويش در مقابل حملات محافظه کاران تبديل شده بلکه نيروهای دموکرات به آن به عنوان شاخصی نگاه ميکنند که عملا مرز سياست ها و نيروهای پيشرو و واپسگرا را مشخص ميکند.

برای مثال از آنجا که تصميمات دادگاه عالی است که روال قانونی برای تامين بسياری از حقوق و آزادی ها را در آمريکا تعيين ميکند، يکی از تلاش های نيروهای محافظه کار تغيير ترکيب اين دادگاه است. معمولا، البته نه هميشه، قاضيانی که خواهان لغو قانون رو - ويد هستند، در اغلب حوزه های اقتصادی و سياسی و اجتماعی مواضع محافظه کارانه و واپسگرايانه دارند و از جنگ، لغو قوانين محدودکننده برای شرکت های بزرگ در جهت دفاع از محيط زيست، بازگذاشتن دست کمپانی ها در بهره کشی از آدم و حيوان و زمين دفاع ميکنند.
دولت بوش در دوره حکومت خود مداوما تلاش کرد قاضيان محافظه کار و مخالف رو - ويد را در دادگاه عالی بنشاند. بر اين زمينه بود که دادگاه عالی در 18 آوريل با اکثريت
5 به 4 به ممنوعيت شيوه ای از سقط جنين در اواخر دوره دوم حاملگی رای داد. اين شيوه که مبتنی است بر بيرون کشيدن جنين از دهانه رحم، قبل از اين مثل ساير انواع عمل جراحی بر اساس توافق بين زن حامله و پزشکش صورت ميگرفت. اما اکنون پزشکی که به اين اقدام دست بزند، طبق اين تصميم به جنايت و قتل نفس دست زده است و به پرداخت جريمه يا زندان يا هردو محکوم ميشود.

بسياری از مدافعان حقوق زنان در آمريکا، اين تصميم را سکوی پرش محافظه کاران و مسيحيان راست برای حمله به آزادی سقط جنين خوانده اند، زيرا اگرچه شيوه های ديگر عمل جراحی هست که ميتوان به جای آن برگزيد، ولی دخالت دولت در تصميمی که تيم پزشکی آن را جايز ميداند و جانی خواندن پزشکی که براساس قواعد پذيرفته شده حرفه ای اقدام به سقط جنين کرده، به عقايد سنتی محافظه کاران وزن بالايی داده و آن را حتی بالاتر از تصميم پزشک قرار ميدهد. در حالی که قاعدتا و نيز در تجربه عملي، سلامت مادر و عامل پزشکی مهمترين عوامل سقط جنين به شمار می روند. طرح نخست دراکتبر 2003 در کنگره و سنای آمريکا تصويب شده و به امضای جرج بوش رسيده بود. نگرانی بسياری از مدافعان حقوق زنان تاييد آن توسط دادگاه عالی و تبديل شدن آن به يک روال قانونی بود. به همين جهت آنها در چهار سالی که از تصويب طرح در دو مجلس گذشته بود با آن جنگيده بودند. جرج بوش با گزينش دو قاضی محافظه کار - جان رابرتز و ساموئل آليتو- به جای دو قاضی کنار رفته، ترکيب دادگاه عالی را با به نفع محافظه کاران تغيير داد و طرح سرانجام به تصويب رسيد.

در مبارزه انتخاباتی جاری در آمريکا نيز هم رو - ويد و هم قانون سال گذشته يکی از موضوعات مهم مبارزه انتخاباتی به شمار می روند. نيروهای دموکرات شعار حفاظت از ,رو - ويد, را روی پرچم خود نصب ميکنند، و نيروهای محافظه کار به اين قانون ميخواهند زنان به دستور مردان و دولت بزايند.

شايد بتوان گفت تاثير واقعی اين مبارزه بيش از خود آمريکا و دموکراسی های پيشرفته در کشورهای درحال توسعه و توسعه نيافته خود را نمايان ميکند. آنچه در آمريکا ميگذرد، راه خود را از مسيرهای گوناگون به سراسر جهان باز کرده و نيروهای محافظه کار و زن ستيز را در سراسر جهان تقويت ميکند. اين در حالی است که ميتوان گفت عليرغم دستاوردهای زنان طی مبارزات صد سال اخير، اکثريت عظيم زنان جهان مستقيما زير ضربات سهمگين نظام مردسالار قرار دارند، چه در کشورهايی که اکثريت جمعيت را مسلمانان را تشکيل ميدهند چه در بخش های وسيعی از آمريکای لاتين و آفريقا که اکثريت مسيحی دارند، يا در ميان پيروان ساير مذاهب مثل هندوها و غيره. در هر حال سنت، مذهب، فقر و نابسامانی دست به دست هم داده و بنيادهای نظام مردسالار را تقويت می کنند.
سال گذشته بان کی مون دبير کل سازمان ملل در پيامی اعلام کرد هر سال در جهان بيش از 500000 مادر طی دوره حاملگی و در جريان زايمان جان خود را از دست ميدهند. تعداد بسياری بيشتری نيز که جان به در می برند، دچار عوارض ماندگار ميشوند که بر سلامت و کيفيت زندگی آنها در همه عمر تاثير می گذارد. در اين پيام که بر اساس گزارش سازمان ملل به مناسبت روز جمعيت تهيه شده بود، بان کی مون گفت 99 درصد اين مرگ و ميرها در کشورهای در حال توسعه روی ميدهد، زيرا در اين کشورها حقوق جنسی زنان به رسميت شناخته نشده و به همين جهت از دست يابی به اطلاعات و امکانات و تسهيلات برای حفظ سلامتی خود محرومند.
با توجه به نقشی که دولت های قدرتمند و پول و امکانات آنها در تقويت يا تضعيف سنت های واپسگرايانه بازی ميکنند، ميتوان گفت کسانی مثل سارا ودينگتون نه فقط در آمريکا بلکه در سراسر جهان به جنبش برابری و آزادی زنان کمک کرده اند. جين رو ديروز يا همان نرما مک کاوری امروز و همفکرانش که خود را Pro Life ميخوانند، وقتی زندگی های نجات يافته و نيافته را می شمرند، بايد ارقامی را که دبير کل سازمان ملل ذکر کرد نيز به شمار بياورند.

*عکس اول صفحه ، سارا ودينگتون در زمان محاکمه معروف
*قانون رو - ويد
http://www.oyez.org/cases/1970-1979/1971/1971_70_18/
http://www.roshangari.net/

جین رو ، سمت راست، به محافظه کاران ضد آزادی سقط جنین پیوسته است، اما سارا ودینگتون همچنان از حقوق زنان دفاع میکند