ما کاری به این نداریم که آیا از نظر اصولی جمهوری اسلامی یا هر کشور دیگری چنین حقی را داراست یا نه. ما به این می پردازیم که مخارج تولید این سلاح کشتار جمعی وحشتناک که نه فقط نسل حاضر بلکه گریبان نسل های آتی را نیز خواهد گرفت و نه تنها انسان بلکه باعث نابودی و تخریب محیط زیست و زیست سایر موجودات نیز خواهد شد و سر به میلیارد ها دلار می­زند باید صرف تامین یک زندگی بهتر برای مردم شود. این فقط خاص ایران یا کره شمالی نخواهد بود. اگر به خاطر بیاورید، درست دوهفته قبل از فاجعه سونامی آمریکا مادر بمب­ها را آزمایش کرد. کسی نمی گوید اگر بمب اتمی خطرناک است که هست پس چرا آمریکا دست به این کار می­زند. کسی نیز تاکنون از تاثیر آزمایش آن بمب در ایجاد سونامی و آن فاجعه دردناک انسانی و محیطی چیزی نگفت و در این باره تحقیقی انجام نگرفت و یا اگر گرفت نتیجه آن به آگاهی عموم نرسید. در حالی در هفته گذشته آمریکا برنامه جدید اتمی خود را اعلام کرده است که بنا بر مدارک موثق نزدیک به 40 میلیون نفر یعنی حدود 20% جمعیت آمریکا در فقر زندگی می­کنند و 16 میلیون از آن ها در فقر مفرط هستند. میلیون ها نفر به دلیل فقر از بیمه های بهداشتی محرومند و همین طور میلیون ها نفر غذای روزانه خود را از مراکز خیریه دریافت می­کنند. براساس همین مقاله بودجه جنگ آمریکا در عراق 100 بیلیون دلار برآورد شده بود. 100 بیلیونی که می بایست برای این 40 میلیون فقیر، کار و مسکن و بهداشت و برای کودکان و جوانان شان مدرسه وآموزش تهیه کند. یا در ایران که بنا بر آمارهای دولتی در سال گذشته بیش از 600 هزار کودک و نوجوان به دلیل فقر خانواده مجبور به ترک تحصیل شدند و 80 در صد مردم نزدیک خط فقر و بسیاری زیر خط فقر زندگی می کنند. میلیاردها دلار پول اختصاص یافته برای تاسیسات اتمی می بایست و می باید صرف بهبود زندگی اینان می شد. کار برای بیش از 7 میلیون بیکار رسمی، مدرسه و امکانات تحصیلی برای همه کودکان در سن تحصیل و بالاخص برای آن سه میلیونی که به دلیل فقر اصلا به مدرسه راه نیافته اند. اما این که چرا همواره جنگ و خطر جنگ وجود دارد و چرا میلیون ها انسان با آن کم و بیش از هستی ساقط می شوند مردمی که به ویژه فقیرند؟ نمی شود آن را با اشتباه تصمیم گیری این یا آن رهبر پاسخ داد. نمی شود جنگ را با جنگ طلب بودن این یا آن جناح و به سادگی پاسخ داد. و بالاخص نمی شود جنگ و عواقب آن را با ستیز مردان با زنان پاسخ داد. ریشه تمامی نابسامانی های حاکم، تمام تبعیض ها، فقر و فاقه میلیاردی در جهان، در مناسبات مالکیت حاکم برجوامع قائم است. این مناسبات یعنی مناسبات سلطه و استثمار است که برای حفظ و تداوم آن روش های وحشیانه به کار گرفته می­شود؛ جنگ­ها راه انداخته می­شود. تاوان آن را توده های کارگر جهان و مردم زحمتکش می­پردازند اما سود این تجارت کثیف – من آن را تجارت می نامم – را کنسرن های عظیم، به جیب می­زنند. لازم نیست که حتما کنسرن اسلحه باشد. یادمان نرفته است که کنسرن شیرین " یونایتد فروت" چه کودتاهای خونین در جهان به راه انداخت و چگونه برای منافع خود کشتار کرد. مقاله ای که ترجمه آن را در پیش رو دارید حاوی اطلاعات بسیار ارزشمندی در باره عواقب جنگ در کشورهای درگیر درجنگ برای مردم غیرنظامی به ویژه زنان و کودکان است که البته نمی­شود آن را در باره همه­ی افراد تعمیم داد. اما همان گونه که خواهید دید متاسفانه در تحلیل چرائی جنگ به خطا می­رود. البته این خطا در دیدی که با آن به جنگ می نگرد وجود دارد. دیدی که جنگ را نه در رابطه با سیستم حاکم یعنی مناسبات سیستم سرمایه داری بلکه با دیدگاه فمینیستی می­نگرد. مقاله در مارس 2003 نوشته شده است اما جنگ­ها کماکان ادامه دارند و جنگ­های جدیدی آغاز می­شوند.

مارس 2007 ، فریده ثابتی

جنگ و زنان*

. . .

غیرنظامیانی که در جنگ دخالت ندارند، بیشترین تلفات جنگ مدرن را دارا می­باشند. در میان آن­ها، زنان و دختران به طور عمد هدف آسیب­های شدید جنگ قرار دارند.

مرگ زنان غیرنظامی

در طی قرن بیستم، درصد افزایش یابنده­ی کسانی که در جنگ کشته ­شدند، غیر نظامیان بودند. بمب­ها و اسلحه­ها در درگیری­های نظامی، زنان غیر نظامی را هم چون مردان غیر نظامی، می­کشند و دچار نقص عضو می­کنند. در دهه 1990 ، نه نفر از هر ده نفری را که در اثر جنگ به طور مستیقیم یا غیرمستقیم مردند، غیرنظامیان تشکیل می­دادند. افزایش میزان مرگ و میر غیرنظامیان و به ویژه زنان و کودکان در جنگ­های قرن بیستم نشان دهنده تغیرات در تکنولوژی و تاکتیک­های جنگ است.

جنگ تکنیکی سطح بالای هوایی، جای جنگ نظامی میدانی را گرفته است. استراتژی نظامی، بمباران کردن ها را برای تخریب بنیان­های غیرنظامی از قبیل نیروگاه­ها، منابع آب، بیمارستان­ها، مراکز صنعتی و سیستم­های ارتباطی، در خدمت می­گیرد؛ همان کاری که ایالات متحده در عراق در سال 1991 انجام داد. بعلاوه درگیری­ها دیگر در کشورها میدان جنگی معینی ندارند و جنگنده­های نظامی، غیرنظامیان را برای کشتن، تجاوز، ترور و به زور بیرون کردن از محل زندگی­شان، هدف قرار می­دهند.

از زمان جنگ جهانی دوم به این طرف، جهان شاهد شتاب گیری درگیری­ها در کشورها و تصمیم به حذف کامل مردم بوده است. " راه حل نهایی" نازی ها علیه یهودیان، در درگیری­های داخلی کامبوج در رژیم پل پوت، مسلمانان در یوگسلاوی، توتسیس در روآندا و کردها در عراق به کار گرفته شده است. مردان، زنان و کودکان به تساوی قربانی کشتار جمعی هستند. علاوه براین زنان، به خاطر تعلقات قومی خود مورد استثمار جنسی قرار می­گیرند و شکنجه و کشته می­شوند. در کشور آفریقای مرکزی روآندا، در سال 1994 حدود یک میلیون نفر در درگیری های قومی در یک دوره سه ماهه؛ در سریع ترین کشتار جمعی تاریخ، کشته شدند. به طور دقیق 40 تا 45 درصد این کشته ها را زنان تشکیل می­دادند؛ و بیش از 500 هزار زن و دختر مورد شکنجه جنسی و تجاوز قرار گرفته بودند. بعد از جنگ بسیاری ازین زنان و دخترانی که زنده مانده بودند از طرف جامعه ایزوله شدند، مورد سوء ظن قرار گرفتند و طرد شدند و در اثر آن به مرگ اجتماعی تسلیم گردیدند.

تجاوز، شکنجه واستثمار جنسی

یک آسیب بی­همتای جنگ برای زنان، تحمیل شوک روحی است در زمانی که مردان آلت­ خود را به عنوان اسلحه برای خوار کردن، تجاوز و شکنجه، بکار می­گیرند. فاحشه خانه­های نظامی، کمپ­های تجاوز به عنف و تجارت رشد یابنده­ی سکس برای خودفروشی، با فرهنگ جنگ که به آن متکی هستند، فرهنگی که به تجاوز مردانه مجوز می­دهد، و با میراث انهدام اجتماعی و اقتصادی که به دنبال جنگ می­آید و به طور ویژه برای زنان و کودکان نابود کننده است، تغذیه می­شوند. اگرچه که تجاوز و استثمار جنسی در جنگ، تا تحقیقات اخیر درباره تجاوزات مربوط به قتل عام زنان مسلمان در طی درگیری در یوگسلاوی سابق و زنان توتسی در روآندا، بطور سیستماتیک مستند نشدند و شقاوت ها و جنایات جنگی نام گرفته بودند. اکنون تاریح فاش می­کند که مقامات بالای جنگی و نظامی اشغال گر، همواره به استثمار جنسی زنان منطقه به وسیله مردان نظامی، مجوز و رسمیت داده اند. دولت­ها در همه طرف­های جنگ، فاحشه خانه های نظامی را تحت عنوان " استراحت و تفریح" برای سربازان شان، بنیاد نهادند، همساز کردند و هموار نمودند. با پذیرش محرمانه این که یک سیستم قانونی فاحشه خانه ای شامل تجاوز جنسی مردانه، بیماری های مقاربتی را در ارتش، محدود خواهد کرد و به سربازان در روحیه گرفتن برای جنگ، کمک خواهد نمود.

در فوریه 2002 کمیسیون عالی سازمان ملل برای پناهندگان ( UNHCR ) و نجات کودکان، گزارشی را در باره رسیدگی به ادعای سوء استفاده جنسی از کودکان پناهنده آفریقای غربی در گوئنا، لیبریا و سیرالئون، منتشر کرد. مصاحبه آن­ها با 1500 زن، مرد و کودک پناهنده، آشکارنمود که دختران بین سنین 13 تا 18 ساله، بوسیله مردان کمک کننده اسثمار جنسی می شدند. بسیاری ازین مردان در استخدام سازمان­های غیردولتی ملی و بین المللی ( NGOs ) و سازمان ملل UN و هم چنین از مردان حافظ صلح سازمان ملل و رهبران انجمن های فرهنگی بودند. " آن ها می­گفتند ، سکس در ازای یک کیلو خواربار" این را زنی از گوئینا در باره­ی اخاذی شایع از سکس برای غذا توسط کارگران کمکی که از موقعیت قدرتی خود در توزیع مواد غدایی و خدمات سوء استفاده می­کنند، گزارش می­کرد. یک مرد مصاحبه شونده بیان می­کرد: بدون یک خواهر، همسر و یا دختر برای " پیشکش کردن به کارگران ان. جی. اوها " نمی شود در بدست آوردن روغن، چادر، دارو، وام، تعلیم و تربیت و آموزش مهارت، و کارت­های سهمیه بندی، موفق شد.

استثمار جنسی دختران، با تفاوت بین توانگری و قدرت نسبی نیروهای کمک کننده و حافظان صلح، و فقر و نیازمندی پناهندگان در کمپ­ها، که اغلب بسیار عظیم است ، تغذیه می­شود.

مرگ و مجروحیت با مین­

در جوامع کشاورزی و زیست زراعی، بعنی جاهایی که در آن­ها، مین ها به طور عمد در مزارع کشاورزی و در طول مسیر منابع آب و بازارها، برای گرسنگی دادن مردم ازطریق کشتن و از بین بردن مزارع شان،.کارگذاری شدند، زنان و کودکان جزو تلفات متعارف هستند. مشخصا بیش از 100 میلیون مین ضد نفر و مهمات منفجر نشده، به طور متفرق و نامعلوم در مزارع، جاده­ها، چراگاه­ها و نزدیک مرزهای 90 کشور جهان وجود دارد. سالانه از 15 هزار تا 20 هزار نفر، با این " اسلحه های انهدام جمعی در حرکت کند"، که مین نامیده شده اند، کشته یا مجروح می­شوند. بیش از 70% قربانیان گزارش شده، غیرنظامیان هستند. در باجار پاکستان، هزارها مین به وسیله ارتش شوروی در مرز پاکستان افغانستان در طی جنگ شان علیه افغانستان، پخش شده اند، ریخته شده اند. زنان و دختران به خاطر به چرا بردن حیوانات برای تغذیه، عبور از میان مزارع کشاورزی و انجام دادن فعالیت­های روزانه شان، 35% قربانیان و مجروحین مین را تشکیل می­دهند. اکنون آگاهی دادن فصلی در باره مین در جوامع محافظه کار قبیله ای در مساجد و مدارس برای پسران و مردان انجام می شود و به آن ها برای آموزش به زنان و دختران در خانه اعتماد می شود.

زنان در آسیا و آفریقا درصد بزرگ تری ازکشاورزان را نسبت به مردان تشکیل می­دهند. در بسیاری از مناطق آفریقا بیش از 80% مسئولیت تولید مواد غذایی با آن­هاست. وقتی دچار نقص عضو شوند، توانایی زراعت کردن و تغذیه خانواده­شان را از دست می­دهند و همسران­شان اغلب آن­ها را رها می­کنند، ولشان می­­کنند تا در خیابان­ها گدایی کنند یا مورد استثمار جنسی قرار بگیرند. حدود نصف زمین­های کامبوجیه که در آن جا یک نفر از هر 236 نفر به خاطر مجروح شدن با مین قطع عضو شده است، زمین برای زراعت و استفاده انسان غیرقابل استفاده است. محتمل است که حتی درصد بزرگی ازکسانی که توسط انفجار مین زخمی می­شوند و می­میرند، زنان و کودکانی خواهند بود که به فعالیت های زیستی زمان صلح، یعنی جمع آوری هیزم و آوردن آب، مراقبت از حیوانات و زراعت کردن، برمی گردند.

بیوه شدن از جنگ

در کامبوج 35% خانوارها توسط زنانی سرپرستی می­شوند که بسیاری از آنان بیوه هستند. بسیاری از بیوه­های جوان که کودکان خود را در فقر بزرگ می­کنند، به عنوان استراتژی بقا، مجبور شدند به خودفروشی روآورند. در مناطقی از قبیل نپال و بنگلادش، جایی که دختران از آن جا به فاحشه خانه­های هندوستان فرستاده می­شوند، دختران بیوه ها اغلب برای کمک به مادران­شان، از مدرسه بیرون کشیده می­شوند و مخصوصا در خطر وارد شدن به فحشا قرار دارند.

در کشورهای موج جدید جنگ، کشورهای آنگولا، بوسنی و هرزگوین، کوسووو، موزامبیک و سومالی، اکثریت زنان بزرگ سال بیوه هستند. 70% کودکان روآندایی منحصرا به وسیله مادران، مادر بزرگ­ها یا بزرگ­ترین کودک دختر نگهداری می­شوند. دختران در روآندا سرپرست 58.500 خانوار هستند. بعضی از بیوه شدگان جنگ در کمپ­های پناهندگان در انزوا زندگی می کنند، زیرا آن­ها هیچ منسوب مرد نداشته اند که در تعمیر خانه به آن­ها کمک کند. در کوسووو جایی که تخمینا 10 هزار مرد مردند یا ناپدید شدند، بیوه های بسیاری که از کمپ­های پناهندگان برگشتند، هیچ شبکه حمایتی اجتماعی و هیچ سازمان­های مدافع­ای نداشتند ومحتاج شدند و از نظر اجتماعی به حاشیه رانده شدند.

بررسی­های سازمان ملل آشکار می­سازد که آمار خانوار در کشورهای در حال توسعه، در مستند کردن بی عدالتی و فقر زنان بیوه در درون این مجموعه خانوار، قصور می­ورزد و آن­هایی را که بی خانمان هستند، یعنی بیوه­هایی را که به حساب نیامده اند و بی هویت هستند و احتمال کمی وجود دارد که صدای شان شنیده شود، به طور کامل فراموش می کند

. نتیجه گیری سازمان ملل: " فقیرترین بیوه­ها"، آن هایی که به خاطر درگیری های نظامی، بیوه شده اند؛ پیر و ضعیف وبا بچه های کوچک، برای پناهگاه و غذا در جابجایی درونی و پناه جوئی هستند.

پناه جویان جنگ

هشتاد درصد پناه جویان جهان و افراد پناه جوی داخلی، زنان و کودکان هستند. مقیاس و طبیعت جنگ در اواخر قرن بیستم، به شمار بی سابقه­ای از مردم فرار کننده از درگیری، منتج شده است. چنان که ضربات جابجایی مردم توسط جنگ در دهه 1990 به بهداشت عمومی، در بعضی از حالات، شدید تر ازخود درگیری بود.

با وجود کمبود اطلاعات جنسیت مبنا، مشخص شده است که زنان و دختران در کمپ­های پناهندگی، در مقایسه با مردان و پسران، بیش از خطر آلوده شدن توسط منابع آب و بیماری توسط انسان، در معرض خطر تجاوز، استثمار جنسی و در بسیاری از موارد به طور چند برابردرمعرض خطر مین قرار دارند. زنان و دختران برای تامین نیازهای اساسی خانوار مسئولیت دارند، که شامل تهیه غذا، سوخت، خوراک دام ، آوردن آب و تمیز کردن اصطبل و طویله است. آن ها به این خاطر در محیط کمیابی ناشی از درگیری، به آسانی از طرف مردان، مورد سوء استفاده قرار می­گیرند. افشاگری های جدید در باره استثمار جنسی دختران و زنان توسط حافظان صلح سازمان ملل و نیروهای کمک کننده در کمپ­های پناهندگی آفریقای غربی و نقل و انتقال زنان و دختران توسط پلیس بین المللی در مناطق تحت کنترل بوسنی، غارتگری حافظان صلح و نیروهای کمکی و پلیس را و به ویژه آسیب پذیری زنان و دختران پناهنده را در رابطه با غذا، شرایط اولیه زندگی و امنیت فیزیکی، به طور موثق روشن کرده است.

نرخ خام مرگ و میر( مانند اطلاعات در باره سایر ضربات اجتماعی و محیطی ) به دلیل این که بندرت با جنسیت هماهنگ است، ضربت جابجایی زنان و دختران را پنهان می دارد. در یکی از چند سند مربوط به کمپ پناهندگان در بنگلادش، نرخ مرگ و میر دختران کمتر از یک سال نسبت به پسران دو برابر ، و نرخ مرگ و میر دختران بالای 5 سال و زنان نسبت به مردان، 3.5 برابر است. در موارد دیگر، خانواده های پناهنده روآندی که توسط زنان سرپرستی می­شوند، نسبت به آن هایی که توسط مردان سرپرستی می­شوند در کمپ شرقی زئیر، از سوء تغذیه بیش تر در رنجند. علی رغم وجود اطلاعات ناچیز جنسیت مبنا، بسیاری نتیجه می دهند که زنان و دختران پناهنده، به خاطر سیستم خدمات بهداشتی و شرایط غذائی در کمپ های پناهندگی که به مردان و پسران در برابر زنان و دختران امتیاز می­دهد، دارای نرخ مرگ و میر بالایی نسبت به مردان و پسران هستند. زنان مجرد سرپرست خانوار، بیوه ها و کودکان دختر در کمپ­های پناهندگی ، در صف آخر برای غذا و خدمات دارویی، قرار می گیرند، مگر این که تساوی جنستی تضمین شود. بدون حمایت و برابری، آن ها مطمئنا با اخاذی جنسی برای غذا و دارو مواجه اند.

جنگ اواخر قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم، با اسلحه هایی جنگیده است که از دور هدایت می شوند، از فاصله هایی که جنگجویان را پوشش می­دهند و از مرگ و صدمات قرابانیان گواهی می دهند. حتی مین­ها، اسباب بازی های سادیستی که در مسیر عبور غیرنظامیان کارگذاشته می­شوند، توسط آنانی هدایت می­شوند که آن­ها را هوائی کاشته اند یا آن­ها را به طور دستی پخش کرده اند و رویارویی مردان با زنان در میدان جنگ بدن زنان هستند. از جمع همه کسانی که از شوک روحی جنگ رنج می­برند، زنان و دختران بالاترین قیمت را را برای فرهنگ نظامی­ای می پردازند که مردان را برای کشتن بدون تبعیض انسان­ها، تجهیز می­کند – بدون اهمیت دادن به سن، جنسیت و وضعیت مدنی، و آن خط قرنطینه تحمل برای هجوم جنسی مردان برعلیه زنان و دختران دور و بر پایگاه های نظامی، در طی درگیری­های نظامی و در پست های درگیری تحت کنترل نیروهای محافظ صلح و مناطق اشغالی.

موخره

جنگ هوائی هدایت شده ایالات متحده در عراق در سال 1991 و تحریم مداوم با هم دیگر، منافع اجتماعی- اقتصادی ایجاد شده در عراق در طول دهه 1980 (با وجود رژیم سرکوبگر و جنگ عراق با ایران)، را از بین برد. موانع بسیارکلان برای زنان ایجاد کرد. خشونت خانگی علیه زنان و طلاق افزایش یافت. بسیاری از مادران تنها و بیوه های اغلب تهیدست شده از تلفات جنگ، برای زنده ماندن و تغذیه خانواده شان، به خود فروشی متوسل شدند. تحصیل سواد و آموزش میان دختران و زنان در جامعه عراق فرسایش یافت و ازدواج زود رس دختران نابالغ در مناطق روستایی دوباره تجدید حیات یافت.

بسیاری از پیش بینی­ها رنج و مرگ عظیم ترحاصل از جنگ را در شرف وقوع می بینند در اثر جنگ امریکا با عراق نسبت به جنگ خلیج در 1991. آتشباری بر شهرها، به شدید ترین حالت درتاریخ شد، سیستم خدمات داروئی و اجتماعی تخریب، سیستم های تغذیه، آب، برق و پزشکی محو، و سبب مرگ بیش از 500 هزار نفر شد. در طی بمباران ها و بعد ازآن، به یک تخمین دو میلیون نفر جابجا و پناهنده شدند. در عراق، جایی که اکثریت شهروندان زیر سن 15 سال هستند، بالاترین قیمت جنگ رهبری شده توسط ایالات متحده، توسط زنان و کودکان­شان و با زندگی­شان، پرداخت خواهد شد. در ایالات متحده ، یعنی جایی که مخارج خانگی جنگ برنامه ریزی شده است که 100 بیلیون دلار باشد، زنان فقیر و بچه های شان بهای آن را با زندگی­شان، از قبل می­پردازند. هم چنین در سطح فدرال و سطوح ایالت، کمک برای خانه، غذا، آموزش و بیمه بهداشتی برای آن­هایی که اکثرا محتاج هستند، قطع و حذف شده است.

همه پرنسیپ های جنگ عادلانه ، یک جنگ جلوگیری کننده به رهبری ایالات متحده علیه عراق( حتی اگر با اجازه شورای امنیت باشد) غیرعادلانه است و یک اشتباه تاریخی از طرف کسانی است که جنگ برپا می­کنند.

*- منبع:

ZNet

نویسنده مقاله خانم پاتریسیا هینس استاد بهداشت محیط دانشگاه بوستون است.