فروخواباندن خصومت‌هاي خونين با هدیه دادن زن
چشمان نگران تسليم بي‌بي از پشت چادر مشكي‌اش يك لحظه نمايان مي‌شود. هفده سال پيش پدرش براي رهايي از زندان، با حریف خود قراردادي شيطاني بسته بود. اكنون دخترش بايد بهاي آن را بپردازد.
خانواده حريف از پدر تسليم خواسته بود كه او را به ازدواج يكي از پسرانش دربياورد. اكنون ازدواج تسليم بخشي از توافقي است كه ميان دو خانواده انجام گرفته است.
در آن زمان تسليم تنها پنج سال داشت. اكنون، او در سن 22 سالگي حاضر به ازدواج نيست. خانواده حريف، خشمگين و مجهز به سلاح است و تهديد كرده كه او را به قتل مي‌رساند. تسليم زمزمه مي‌كند: «اين بي‌رحمي است.» دستانش از پشت در خانه پدري‌اش در مزرعه گندم مي‌لرزد. مي‌گويد: «من كه گناهي نكرده‌ام. چرا بايد مجازات شوم؟»
او قرباني سنت بي‌رحمانه‌اي است كه طبق آن زنان جوان پاكستاني براي حل اختلافات خانوادگي مثل حيوانات معامله مي‌شوند. معمولا اختلافات بر سر قتل است. خانواده قاتل تعهد مي‌كند كه يكي از زنانش را به ازدواج پسري از خانواده مقتول درآورد. دختري كه معامله مي‌شود ممكن است در زمان عقد قرارداد دو سال بيشتر نداشته باشد. اما ده يا پانزده سال بعد، هنگامي كه به سن بلوغ مي‌رسد، زمان ازدواجش فرا مي‌رسد. ازدواجي كه جز حادثه‌اي دردناك و ننگين نيست.
خليل الرحمان، وكيل و فعال حقوق بشر در ميانوالي، منطقه‌اي در حدود 200 كيلومتري اسلام‌آباد كه اين سنت منحوس در آن رايج است، مي‌گويد: «زن مثل حيوان معامله مي‌شود. او بعد از ازدواج وضعيتي بهتر از يك برده براي خانواده جديد ندارد.»
در برخي موارد چند زن مورد معامله قرار مي‌گيرند. محمد زمان، پدر تسليم، در يك دعواي ننگين بر سر زمين، متهم به كشتن مردي بود. او براي خواباندن قائله توافق كرد مبلغي معادل 3300 پوند به علاوه پنج زن، بپردازد. تا حالا دو زن را داده است. تسليم و خواهرش سومي و چهارمي هستند كه قرار است به ازدواج ممتاز و غلام اكبر درآيند. آنها دو راننده كاميون هستند كه به بي‌رحمي و خشونت معروفند. به همين دليل تسليم از اين ازدواج سر باز مي‌زند، و برادرانش از او حمايت مي‌كنند. يكي از آنان، به نام شعرعباس نيازي، 28 ساله، مي‌گويد: «ما او را دوست داريم و با اين سنت مخالفيم.»
خانواده حريف چندين بار به برادران حمله كرده‌اند. اما انها هر بار موفق به فرار شده‌اند و از بزرگان ده خواسته‌اند ميانجي‌گري كنند. دو تا از دخترعموهاي تسليم به نام‌هاي رحمت و نصرت به اين شيوه ازدواج كرده‌اند و تسليم از عواقب اين ازدواج به خوبي آگاه است. او می گوید: «با زني كه اين طوري ازدواج مي‌كند مثل آشغال رفتار مي‌كنند. مردها همان‌طور كه كفششان را مي‌پوشند از او استفاده مي‌كنند.»
مدافعان اين سنت بيشتر پيران محافظه كار قبيله‌اند، و در توجيه آن مي‌گويند كه از خون و خونريزي ميان قبايل متخاصم جلوگيري مي‌كند. حاجي شعر بهادر خان، يكي از همين پيران ده مي‌گويد: «ما براي سرگرمي و تفريح شخصي دخترانمان را نمي‌دهيم. براي پايان دادن به دشمني اين كار را مي‌كنيم.»
پرويز مشرف، رئيس جمهور پاكستان مدعي است كه طرفدار حقوق زنان است. او خود را حامي "توانمندسازي زنان" مي‌داند و در يكي از ديدارهايش با جرج بوش، رئيس جمهور امريكا، قانوني در ممنوعيت اين سنت در سال 2004 امضا كرد.
با اين حال قوانيني كه در اسلام‌آباد وضع مي‌شوند، نفوذ اندكي در مناطق روستايي پاكستان كه هنوز با نظام فئودالي اداره مي‌شوند، دارند. آقاي رحمان مي‌گويد: « تحت قانون جديد، 15 پرونده معامله زنان از ميانوالي به دست آمد، اما تنها پنج مورد آن موفق بود.»
به گفته آقاي رحمان، قانون جديد نقايص زيادي دارد و پليس و مقامات محلي غالبا مايل به پي‌گيري پرونده‌ها نيستند. سياستمداراني چون عمران خان، ستاره پيشين كريكت، كه نماينده مردم ميانوالي در مجلس است، حاضر نشد راجع به اين مسئله اظهار نظري بكند.
آمار دقيقي از تعداد معاملات زنان به اين شيوه در دسترس نيست، اما برآوردها حاكي از صدها نمونه در گوشه و كنار پاكستان است. سنت "قتل ناموسي" نيز انگيزه‌هايي مشابه دارد.
اخيرا، يك زن و دخترش در بازار مركزي ميانوالي به جرم روسپي‌گري به قتل رسيدند. بعدا معلوم شد كه قاتل زن، برادرش بوده است. عبدالرشيد، معلم يك مدرسه محلي پسرانه مي‌گويد: «او احتمالا زنداني مي‌شود، اما ظرف يك ماه آزاد خواهد شد. در جامعه ما يك چنين قاتلي قهرمان تلقي مي‌شود.»
خشونت خانوادگي در پاكستان به شدت رواج دارد. آقاي رشيد اخيرا زني را ديده است كه توسط شوهرش به زنجير كشيده شده و شلاق خورده بود. پزشكان 22 جراحت روي بدن او يافتند. آقاي رشيد در حالي كه سرش را با تاسف تكان مي‌دهد مي‌گويد: «من باورم نمي‌شد.»
به گفته مدافعان حقوق بشر، اصلاح قانون معامله زنان و پابندي بيشتر مقامات محلي به اجراي آن تنها راه پايان دادن به اين سنت خشونت‌بار است. آموزش نيز البته ضروري است. تنها حدود يك سوم كل زنان پاكستاني باسواد هستند و اين نسبت در روستاها بسيار پايين‌تر است.
با اين حال برخي زنان باسواد در چنين مواردي بيشتر قادر به دفاع از خود هستند. چندي پيش، نصرت بي‌بي، 20 ساله و خواهرش كلثوم بي‌بي، 21 ساله، قرار بود در دادخل، در 30 كيلومتري ميانوالي مراسم عروسي خود را جشن بگيرند. درست چند ساعت مانده به مراسم، كه قرار بود با حضور 150 مهمان برگزار شود، دو برادر از خانواده‌اي ديگر ادعا كردند كه طبق سنت، مالك دو خواهر هستند.
دو خواهر برافروختند، چون هر دو برادر معتاد به هروئين بودند. اما روحاني محل جانب برادرها را گرفت. خواهران كه از اين روحاني نااميد شده بودند، به سراغ يك روحاني روشنفكرتر رفتند و از او فتوايي در منع ازدواج با آن دو برادر گرفتند. به اين ترتيب توانستند با كساني كه خود مي‌خواستند، ازدواج كنند. نصرت مي‌گويد: «آن مردها هنوز هم ما را تهديد مي‌كنند، اما ما ديگر نمي‌ترسيم. ما تسليم نمي‌شويم. اين سنت به زودي برخواهد افتاد.»
علي‌رغم بسياري از اصلاحات در پاكستان، قتل‌هاي ناموسي، تجاوز، حمله با اسيد، ازدواج اجباري، و خشونت‌هاي شديد ديگر در اين كشور رواج دارد. قوانين جديد در منع برخي از سنت‌هاي بي‌رحمانه عليه زنان معمولا به اجرا گذاشته نمي‌شود. چندي پيش برخي پيران قبايل در اقدامي جمعي در دفاع از "فرهنگ بومي"، تهديد كردند كه زناني را كه جنايت عليه خود را به پليس گزارش مي‌كنند، مجازات خواهند كرد. اين اقدام پس از ان بود كه مختاران بي‌بي، زني كه مورد تجاوز گروهي از مردان قرار گرفته بود، متجاوزان را تحت پيگرد قانوني قرار داد و خبر آن در رسانه‌هاي بين‌المللي منعكس شد. پرويز مشرف، رئيس جمهور پاكستان، اخيرا "حقوق زنان" را در زمره "اولويت‌هاي سياسي" كشور برشمرده است، هر چند اضافه كرده است كه برخي از زنان از راه تجاوز "پول در مي‌آورند".
گاردين، 21 آوريل 2006
دكلان والش
ترجمه: نیلوفر مهدیان
کانون زنان ایرانی
|
